ถ้ำนเรศวร เป็นถ้ำหินปูนภายในเขตห้ามล่าสัตว์ป่าถ้ำผาท่าพล ตำบลบ้านมุง อำเภอเนินมะปราง จังหวัดพิษณุโลก มีความยาวประมาณ 300 เมตร นับเป็นถ้ำที่มีความสวยงามและมีคุณค่าเป็นอย่างยิ่ง

ภายในห้องโถงขนาดใหญ่ มีหินงอก หินย้อย หินปูนฉาบ และเสาหิน ที่มีรูปทรงแปลกตา เป็นประกายระยิบระยับสวยงาม ที่สำคัญพบหินงอกหินย้อยที่ก่อตัวมีรูปทรงลักษณะคล้าย “พระมาลาเบี่ยง” ของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช (พระมาลา หมายถึง หมวก) จึงถือนำเอกลักษณ์ตั้งเป็นชื่อ “ถ้ำนเรศวร” และได้รับการประกาศให้เป็นมรดกธรรมชาติของท้องถิ่นอันควรอนุรักษ์ในปีแห่งการพิทักษ์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน 2532 

นอกจากนี้ ภายในถ้ำยังเป็นที่อยู่อาศัยของค้างคาวหลากหลายสายพันธุ์ สำหรับการเข้าไปศึกษาธรรมชาติภายในถ้ำแห่งนี้ ค่อนข้างลำบาก ด้วยลักษณะปากเข้าถ้ำเล็กแคบ ต้องคุกเข่าคลานเข้าไปทีละคน จึงไม่ควรเข้าไปเป็นจำนวนมาก เนื่องจากภายในถ้ำมีอากาศหายใจน้อย ซึ่งอาจทำให้เกิดอันตรายได้ 
หากนักท่องเที่ยวสายผจญภัยผู้หลงใหลในธรรมชาติ สนใจจะเข้าไปศึกษาเรียนรู้ความมหัศจรรย์ทางธรรมชาติของถ้ำนเรศวร และถ้ำอีกหลากหลายที่อยู่ภายในพื้นที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าถ้ำผาท่าพล ให้ติดต่อเจ้าหน้าที่ ณ ที่ทำการเขตห้ามล่าสัตว์ป่าถ้ำผาท่าพล ก่อนทุกครั้ง แต่ในช่วงฤดูฝนทางเขตฯ จะทำการปิดถ้ำไม่ให้เข้าชมภายในถ้ำ

ภาพ : ว่าที่ ร.ต.หญิงพัชรินทร์ สอนไวย์ หัวหน้าเขตห้ามล่าสัตว์ป่าถ้ำผาท่าพล
ที่มา : สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 11 (พิษณุโลก)